มีลูกยาก

       เรื่องไม่มีลูกในคู่สมรสหลายคู่เป็นเรื่องใหญ่ทีเดียว หลายครอบครัวอยากมีลูกสืบสกุล ซึ่งเป็นความเชื่อที่สืบทอดมานาน โดยเฉพาะความพยายามที่จะมีลูกเพศชาย จนแม้จะต้องทำอะไรเพื่อให้ได้มีลูกก็ยอม สมัยก่อนวิทยาศาสตร์การแพทย์ไม่เจริญ ก็ต้องอาศัยอำนาจบนบาลศาลกล่าว เรื่องวิธีบนให้มีลูกก็มีสูตรเล่าลือหลายสูตร

        มาถึงสมัยนี้การแพทย์เจริญขึ้นมาก ช่วยให้ความฝันของคนมีลูกยากเป็นจริง แต่ก็ยังมีคนใช้ความฝันอยากมีลูกของคนที่มีลูกยากมาหลอกให้เสียเงินเสียทอง  แต่ที่รุนแรงที่สุดเห็นจะเป็นความรู้สึกเสียใจที่ความฝันว่าจะมีลูกพังทลายลงไป  อย่างที่เป็นข่าวว่าคู่สมรสคู่หนึ่งไปพบแพทย์รักษาการมีลูกยากและคิดว่าตนเองตั้งครรภ์ เฝ้ารักษาดูแลครรภ์ตนเองนานตั้ง 15 เดือนกว่าจะรู้ว่าไม่ได้ตั้งครรภ์ มีแต่น้ำหนักตัวที่เพิ่มขึ้นมาสามสิบกว่ากิโล หน้าท้องกลมโตเหมือนคนตั้งครรภ์ก็มีเพียงก้อนไขมัน ไม่ได้มีทายาทที่เฝ้ารอคอย

       คู่สมรสที่จะเรียกว่ามีลูกยากนั้น จะต้องมีความสัมพันธ์ทางเพศอย่างสม่ำเสมอ เฉลี่ยอาทิตย์ละ 2 ครั้ง โดยไม่มีการคุมกำเนิด แต่ไม่สามารถจะตั้งครรภ์ได้ในระยะเวลาสองปี กรณีอย่างนี้หากต้องการมีลูก ต้องตรวจดูว่าสาเหตุที่ไม่มีลูกมาจากผู้หญิงหรือผู้ชาย ร้อยละ 20 ปัญหาจะมาจากฝ่ายชาย เนื่องจากสเปิร์มไม่สมบูรณ์พอ หรือจำนวนสเปิร์มน้อยมากจนโอกาสในการตั้งครรภ์น้อยตามไปด้วย ส่วนร้อยละ 80 จะมีปัญหาที่ฝ่ายหญิง ซึ่งมีเครื่องเคราภายในซับซ้อน ปัญหาจากฝ่ายหญิงที่คล้ายกับฝ่ายชาย มาจากระบบการตกไข่ เนื่องจากมีการตกไข่น้อยมาก หรือไข่ไม่สมบูรณ์พอ นอกจากนี้ยังมีปัญหาจากทางเดินที่นำสเปิร์มกับไข่มาพบกัน ที่พบบ่อยเกิดจากการอักเสบเรื้อรังของท่อนำไข่ ทำให้มีการตีบแคบของท่อนำไข่ หรือเกิดจากมีก้อนเนื้อผิดปกติในโพรงมดลูกทำให้ตัวอ่อนไม่สามารถฝังตัวเพื่อเจริญเติบโตได้

      การรักษาอาการมีลูกยาก ขึ้นกับสาเหตุว่าเนื่องจากฝ่ายหญิงหรือฝ่ายชายมีความบกพร่องอย่างไร ไม่ใช่แค่ตรวจร่างกายแบบทั่วไป แล้วรักษาได้เลย อย่างนี้คงต้องเป็นหมอเทวดา ส่วนใหญ่แพทย์ที่จะทำการรักษาเรื่องนี้จะเป็นแพทย์สาขาสูตินรีเวชวิทยาที่มีความชำนาญ ผ่านการศึกษาเพิ่มเติมในเรื่องการรักษาผู้มีบุตรยาก และมักทำการรักษาในสถานบริการทางการแพทย์ที่มีขนาดใหญ่พอสมควร เพราะการตรวจหาสาเหตุและขั้นตอนการรักษาต้องใช้เครื่องมืออุปกรณ์เฉพาะทาง

        การรักษาในฝ่ายหญิงมีทั้งการทำให้ไข่ตกสมบูรณ์ขึ้น ด้วยการกินยา ฉีดยา การเป่าท่อรังไข่ที่ตีบ และที่ได้ยินกันบ่อยๆป็นการผสมเทียมหรือทำเด็กหลอดแก้ว ซึ่งเป็นการผสมระหว่างไข่กับสเปิร์มภายนอก เลี้ยงตัวอ่อนแล้วนำกลับเข้าไปฝังตัวในมดลูก หรือฉีดน้ำเชื้อที่อาจเป็นของสามีหรือสเปิร์มจากธนาคารสเปิร์มเข้าไปในช่วงที่มีไข่ตก ซึ่งมีเทคนิคอีกหลายประการ แต่ไม่ได้แปลว่าทำครั้งเดียวแล้วจะสำเร็จ บางคนทำหลายครั้งแล้วก็ยังคงไม่สำเร็จ เรียกว่าใช้ความอดทนเป็นอย่างมาก

       คนที่มีลูกง่ายๆ คงไม่รู้ว่าขั้นตอนที่จะทำให้มีลูกเหนื่อยยากขนาดไหน และมีค่าใช้จ่ายไม่น้อยทีเดียว แต่ไม่ว่าจะต้องจ่ายขนาดไหนหลายคู่ก็ยินดีที่จะได้มีลูก แต่ไม่ว่าจะอยากมีลูกขนาดไหนควรจะศึกษาเรื่องการตั้งครรภ์และการรักษาผู้มีบุตรยาก ถ้าจะฝากความหวังทั้งหมดไว้กับหมอ ก็ควรดูประวัติ ที่ทำงานของหมอให้แน่ใจ จะได้ดูแลตนเองได้ หากไม่แน่ใจสามารถพบหมอที่จะให้ความเห็นได้ ซึ่งเรียกว่าเป็นความเห็นที่สอง(second opinion) เป็นสิทธิที่เราสามารถทำได้หากเกิดความไม่มั่นใจ

       สำหรับกรณีที่เกิดขึ้นตามข่าวนอกจากการเข้าใจเรื่องการรักษาอาการมีลูกยากแล้ว ผู้หญิงน่าจะรู้อาการที่แสดงว่ามีการตั้งครรภ์ เริ่มตั้งครรภ์ไม่ใช่น้ำหนักตัวที่เปลี่ยนแปลงเพิ่มขึ้นเท่านั้น แต่มักมีอาการปรวนแปรของฮอร์โมน เจ็บตึงหน้าอก ปัสสาวะบ่อย สามารถตรวจการตั้งครรภ์เองด้วยน้ำยาทดสอบการตั้งครรภ์ ในครรภ์แรกหลังตั้งครรภ์ประมาณ 5-6 เดือนเด็กจะเริ่มดิ้นจนสามารถรู้สึกได้ถึงความมีชีวิตที่อยู่ภายใน และอายุครรภ์เฉลี่ยจะอยู่ที่ 9-10 เดือน ถ้าตั้งครรภ์เกินกว่า 11 เดือนแพทย์จะต้องตรวจอย่างใกล้ชิดและอาจจะต้องเร่งหรือผ่าตัดให้คลอด

       เรื่องมีลูกเป็นเรื่องที่ควรศึกษาและเตรียมพร้อมจะได้ไม่มีใครมาหลอกให้มีความหวัง และถ้าในที่สุดอะไรก็ช่วยให้มีลูกไม่ได้ ทางออกที่จะมีความสุขอย่างคนไม่มีลูกของตัวเองยังมีอีกหลายวิธี.

บทความสุขภาพจิต จากพญ.พรรณพิมล หล่อตระกูล